7 juni 1996
Op vrijdag 7 juni zijn we weer present voor het voegwerk aan de zijgevel van de mairie en de laatste schilderwerkzaamheden aan de kerk. Mijn collega Ron is voor de eerste keer present en verder Michel en Bertie, Jos Sander, Ed, en Jacques en Jacqueline. Het is weer een weekend flink aanpakken en we redden het net niet om de hele zijgevel klaar te krijgen maar in augustus als de nieuwe glas in lood ramen geplaatst kunnen worden komt dat wel voor elkaar.
Het voorstel voor het herdenkingsraam is ook gereed en kan in productie worden genomen.
3 augustus 1996
Felix Flos heeft de glas in lood ramen klaar en Felix, Niels en Agnes gaan mee naar Jeantes om de ramen te plaatsen. Ron gaat mee om het laatste voegwerk aan de mairie en de kerk uit te voeren. We werken deze 5 dagen geen hele dagen om ook eens een mogelijkheid te hebben om de omgeving te verkennen. Het worden prachtige dagen en het resultaat in de kerk liegt er niet om. De sfeer in de kerk is door het binnenvallende licht heel intiem geworden en ik moet toegeven dat deze ingreep de meest ingrijpende is geweest voor de kerk.
1 september 1996
Intussen is er van alles gebeurd met het nieuwe altaar.
In het voorjaar heb ik met Inge Behling de fries voor het altaar afgerond en heeft zij deze rand gerealiseerd van oude eiken balken uit Jeantes zelf. Zij heeft mij deze balken gebracht voor de Timmerfabriek Franssen. Zij zullen deze fries opnemen in het nieuw te maken altaar volgens ontwerp van Piet Satijn. 31 augustus laad ik met Henk Brouns het altaar op en op 1 september brengen we het altaar naar Jeantes in demontabele stukken. Binnen het uur hebben we het altaar opstaan en in de wetenschap dat ik er alles aan heb gedaan om alles klaar te krijgen vertrek ik naar huis in afwachting of de gemeente voor de opening de verlichting nog klaar krijgt, want dat is het enige wat nog gerealiseerd moet worden.
3 oktober 1996
De dag voor de opening vertrekken wij, Jacqueline en ik, Michel en Bertie en Peter Houben vol spanning naar Jeantes om alles voor te bereiden voor de opening. Zou de verlichting klaar zijn? Als we aankomen is het in de kerk nog een puinhoop. Er worden nog leidingen getrokken en armaturen opgehangen en geplaatst. Er wordt dag en nacht gewerkt, de elektraleidingen en de verdeelkasten etc. zullen niet klaarkomen, maar er zal licht branden op de openingsplechtigheid.
Wij zorgen voor de aankleding van de salle de féte en het poetsen van de kerk en de zaal. De gemeente plaatst twee tenten voor de activiteiten die moeten plaatsvinden. De eerst caravans met vrijwilligers die de opening komen meevieren komen aan. In het dorp hangt een gespannen sfeer. De burgemeester en zijn vrouw lopen zenuwachtig rond. Het gebeurt niet vaak dat in het dorp een activiteit van deze omvang plaats heeft. Zelf slapen Jacqueline en ik in het Domaine du Tilleuil op deze nacht, om zo fit mogelijk te zijn voor de officiële opening.
Ook mij heeft dit moment nerveuzer gemaakt dan ik wil toegeven, meer zenuwen dan 4 jaar werken.
De officiële opening 4 oktober 1996
Het bestuur heeft zijn werk goed gedaan. Kiek heeft de uitnodigingen prachtig laten drukken in het Nederlands en in het Frans en de vrijwilligers, de sponsors, het bestuur, de familie Eijck en enkele andere speciale gasten zijn uitgenodigd. De gemeente Jeantes heeft uitnodigingen in het Frans gekregen en heeft deze ter plaatse verstuurd aan alle genodigden. Joos heeft zijn vertaalkunsten voor alle speeches etc. ten toon moeten spreiden en alle leden hebben de opgelegde taken uitstekend vervuld.
In de media is er veel aandacht besteed aan de opening via de krant en omroep Limburg en ook tijdens de opening zelf zal omroep Limburg aanwezig zijn.
Op de morgen van de grote dag komen de vrouwen uit Jeantes meehelpen met het voorbereiden van de lunch voor de Nederlandse gasten. Zij maken koffie in grote potten en schenken deze vervolgens in wekglazen. Daarna worden deze wekglazen in een grote ketel op het vuur warm gehouden. Onze dames staan met open ogen te kijken maar zij houden het toch maar op het koffiezetapparaat met geïsoleerde kannen. Zelf heb ik van alle gemaakte foto's in de afgelopen jaren een tentoonstelling gemaakt en deze opgesteld in de zaal. Michel heeft een prachtige maquette gemaakt van de kerk op schaal 1:12,5 en deze wordt ook in de zaal opgesteld. Verder heeft Peter de zaal prachtig versierd.
En dan komen ze:
De sponsors,
De vrijwilligers,
Het bestuur van de restauratiestichting,
Het bestuur van de stichting Charles Eijck,
Het Heerder mannenkoor met 40 personen,
De harmonie kunst door oefening uit Maastricht met 40 personen,
Vertegenwoordigers van de werkgroep 100 jaar Charles Eijck,
De vertegenwoordiger van de Nederlandse ambassade uit Parijs,
En verder de Franse gasten:
De bisschop van Soissons met enkele secondanten,
Het Conseil communal,
Het Conseil General met de depute,
De sous-
De architecten,
De inwoners van Jeantes en omgeving.
De harmonie en het koor kleden zich om in de pastorie en het koor staat vervolgens onmiddellijk te oefenen en uit te testen.
Onder klanken van de harmonie gaat de hele stoet op weg naar de kerk. Als iedereen binnen is moeten een paar mensen weer naar buiten, want ik moet met het regeringslid het Franse lint doorknippen.
Daarna volgen de diverse toespraken waar waardering uit blijkt voor het verrichte werk door Eijck in 62 en door ons nu. Dan zegent de bisschop het altaar in en vervolgens brengt het koor een aantal mooie liederen ten gehore. Als afsluiting plaatsen de sous-
Na dit officiële gedeelte gaan de gasten onder de tonen van de harmonie naar de zaal waar de gemeente champagne en hapjes klaar heeft staan voor de vin d;honneur.
Het koor begint in de zaal met een geweldige toegift en de champagne vloeit rijkelijk. De dag later tel ik meer dan 200 lege flessen naast de zaal. Rond 6 uur vertrekken de meeste gasten weer nar huis. De harmonie en de fanfare vertrekken naar Brunhamel waar door ons voor hen een eenvoudig eten is gereserveerd. We hebben begrepen dat de avond muzikaal en tot ieders tevredenheid is verlopen.
Nu kan het echte feest beginnen, want voor de vrijwilligers en een gedeelte van het bestuur en ons bureau is vanaf zeven uur een groot feest door de restauratiestichting georganiseerd. Maar eerst krijgen Jacqueline en ik nog als erkenning een tekening van Charles Eijck aangeboden door het bestuur van de stichting Charles Eijck. Deze geste wordt zeer op prijs gesteld en dan barst het feest los. Op oude rockers en house wordt de avond ingezet. De burgemeester met zijn vrouw en zijn zoon zijn ook van de partij en hebben de dag van hun leven. De spanning is voor iedereen weg en in ongedwongen sfeer wordt er gefeest tot een uur of drie.
De volgende ochtend komt iedereen met houten kop uit slaapzak, caravan, tent of wat ook is meegenomen. Er wordt voor de laatste keer door onze vrouwen spek en ei gebakken en na een goed ontbijt wordt er tegen de middag afscheid genomen. Zelf blijf ik nog in Jeantes met Michel en Bertie en Ragnar Eijck om gasten te ontvangen en rond te leiden door de kerk tussen 12 en 2. Het bestuur heeft uitnodigingen verstuurd hiervoor aan de vrienden van Eijck die niet op vrijdag konden worden uitgenodigd. Nog een 60 tal personen hebben van deze gelegenheid gebruik gemaakt en om 3 uur neem ik afscheid van de burgemeester.
Een periode van 5 jaar restauratie en Jeantes is ten einde. Er zullen echter nog vele bezoeken volgen.
Feestelijke, gezellige en vochtige opening van de kerk
JEANTES LA VILLE
DAGBOEK VAN DE RESTAURATIE VAN DE VESTIGINGSKERK TE JEANTES-
HET VERHAAL 3
Voorjaar 1995
Februari gaat Erik Tjebbes naar Jeantes om te bekijken hoe de restauratie van de ondergrond van de schilderingen zou kunnen plaatsvinden door een goede analyse te maken van de bestaande ondergrond. Op deze manier kan hij ook bepalen welke materialen noodzakelijk zijn. Hij komt tot de conclusie dat er in het verleden reeds diverse pogingen zijn gedaan om de toplaag op de ondergrond te hechten en steeds met negatieve resultaten. Door het gebruik van verkeerde systemen in het verleden, zoals waterglas, is er zelfs zo veel schade aangericht dat een definitieve en afdoende oplossing op vele plaatsen niet meer tot de mogelijkheden behoort. In overleg wordt besloten om te proberen zo veel mogelijk het bestaande werk te behouden en te conserveren. Dat wil zeggen dat de restauratie voor de kortere termijn plaatsvindt en dat er onderhoud in de toekomst moet blijven plaatsvinden. Bij het verwijderen van de verkeerd aangebrachte beschermlagen komt immers ook het schilderwerk van de muur en dat is funest. De restauratie van de sgraffitto's zal als volgt plaatsvinden:
Eerst zal met injectiespuiten lijm achter de stuklaag worden gebracht om de onderlaag op de steen opnieuw te hechten.
Vervolgens wordt getracht om de verflaag op het stukwerk te lijmen. Daartoe wordt eerst de toplaag gereinigd door het aanbrengen van een laag alcohol via rijstpapier op stukjes wand van 30x30cm.
Via datzelfde rijstpapier wordt een lijmlaag aangebracht. Als de lijmlaag in de ondergrond is getrokken wordt het rijstpapier verwijderd. Boven heb ik reeds aangegeven dat met name deze actie wordt bemoeilijkt door de aanwezige ondoordringbare waterglaslaag.
Alles wat niet spontaan naar beneden komt blijft zo goed en zo kwaad als mogelijk behouden en wordt op de ondergrond vastgezet, en daarna worden de storende ontbrekende delen bijgeretoucheerd.
De kleurrijke schilderingen aan de linkergevel worden in het vlak waar ze nog compleet aanwezig zijn geheel bijgewerkt in de sfeer van Eijck. Daar waar het stukwerk is bijgemaakt worden alleen de hoofdmotieven aangegeven en wordt het totale vlak alleen in de achtergrondkleur bijgewerkt.
De wanden links en rechts van de hoofdingang zijn heel erg problematisch. Het bestaande stukwerk rondom de 2 schitterende tableaus van de annuntiata en moeder Maria met kind is helemaal verkankerd en moet als verloren worden beschouwd. De restauratie van de annuntiata zal niet al te problematisch zijn omdat het schilderwerk nog in goede staat is en de ondergrond nog samenhang vertoont. De restauratie van moeder en kind is veel problematischer. Veel pigmenten hebben losgelaten van de ondergrond en de figuratie verdwijnt hoe langer hoe meer tengevolge van de wisselende vochthuishouding in de ondergrond, waarschijnlijk te wijten aan de aanwezigheid van de buitentrap aan de buitenzijde van de muur waar voortdurend indringing van water plaatsvindt.
Behoud door de toepassing van alle bij Tjebbes bekende middelen zal worden nagestreefd maar waarschijnlijk zal op de lange termijn dit kunstwerk als verloren moeten worden beschouwd maar zover is het nu gelukkig nog niet.
Op 30 maart gaat Erik het verkankerde stucwerk verwijderen en op 1 april kom ik met 2 stukadoors Hen en Mart om het stucwerk te herstellen. Ik kies voor het verkeerde basismateriaal van mortel waardoor we het werk 2 keer moeten uitvoeren, maar ondanks deze misser vertrekken de stukadoors na gedane arbeid in de late namiddag en kan het werk drogen. Tijdens de droogperiode blijkt hoe vochtbelast de gevel is want het schilderen van deze gevel zal eerst vijf maanden later kunnen plaatsvinden.
Vanaf begin april tot juni zal de restauratie van het schilderwerk plaatsvinden door Erik Tjebbes, geassisteerd door Martin Boreas en door de schilder Willy Cruts, die weken verlof heeft genomen bij de baas om dit werk mee te kunnen uitvoeren.
Aangezien zij tijdens normale werkweken hun werk hebben uitgevoerd heb ik niet zoveel van de daadwerkelijke uitvoering gezien, maar met Pasen toen Erik aanwezig was en op 5 mei, toen we met Piet Satijn en de schilders de werkzaamheden hebben geëvalueerd, is me duidelijk geworden welke gigantische problemen aan de orde zijn geweest bij de uitvoering. Na de werkzaamheden heb ik met Erik alles nog eens op een rij gezet en we waren het eens over het feit dat nog maanden gewerkt zou kunnen worden aan de restauratie, maar dat het om financiële en inhoudelijke redenen niet nodig en wenselijk was.
Veel beter is het, gegeven de omstandigheden , om geregeld de zaak opnieuw te bekijken en het noodzakelijke onderhoud te plegen. We hebben ook gediscussieerd over het feit of de glasbrokken rondom de tableaus terug zouden moeten komen, omdat ze tijdens het stucwerk allemaal verwijderd zijn. Na overleg met alle betrokken partijen is besloten om ze terug te brengen en aan te vullen conform het eerste ontwerp zoals uit de foto's met Charles Eijck blijkt. De achterwand is niet meer teruggebracht in de donker groene kleur maar in de kleur van de rest van de wanden van de kerk. Daardoor komen de tableaus en brokken meer tot hun recht.
Gissinger heeft tijdens de uitvoering een aantal keren een bezoek gebracht aan de kerk en hij was het eens met de gekozen aanpak en uitvoering. In het maandblad van het Conseil General van het departement Aisne heeft hij een mooi artikel gewijd aan de restauratie.
Al met al kan gesteld worden dat de restauratie van het schilderwerk mogelijk bleek en tot tevredenheid van alle partijen is uitgevoerd. De enige vraag blijft hoelang de uitgevoerde restauratie standhoudt en of er in de toekomst voldoende aandacht en middelen zullen zijn om de schilderingen op peil te houden.
Pauzeren voor de kerk
De overige werkzaamheden en gebeurtenissen in het voorjaar 1995.
Terwijl de uitvoering van de schilderwerken in volle gang is, zitten de vrijwilligers niet stil. Het voegwerk van de rest van de toren en gedeelten van het kerkschip worden nog aangepakt. Geld voor het inzetten van professionele krachten is er niet dus zal dit jaar niet alleen uithakwerk maar ook het voegwerk door vrijwilligers moeten gebeuren.
Op 1 april arriveer ik met Michel en Cor om de steiger te bouwen voor de eerste werkzaamheden aan de noordgevel van de toren. Als de steiger 7 meter hoog is gebeurt het eerste ongeval tijdens de restauratieperiode. Vanaf de bovenste steigervloer valt een buis naar beneden en treft Michel op zijn schouder en boven zijn oog. Hij raakt even buiten bewustzijn en Cor roept om hulp, want ik ben in de kerk met het stucwerk bezig. Na het wegvegen van het bloed en de nodige verzorging blijkt de omvang van de wond mee te vallen , maar Michel heeft veel last van hoofdpijn en gaat in de zaal zolang op bed liggen. De schrik zit er bij Cor en mij goed in en 's avonds zitten we met ons drieën wat ongemakkelijk en stil voor ons uit te kijken. Wij weten immers niet of Michel misschien in de komende nacht hulp nodig heeft en waar halen we hier dan een dokter vandaan. Michel voelt zich, volkomen ten onrechte natuurlijk, schuldig aan het feit dat de sfeer verpest is en Cor in ik zijn bang voor dingen die eventueel op ons afkomen. Daarom besluiten wij met zijn drieën om diezelfde avond nog naar huis te rijden. De burgemeester en Roland zijn het met ons eens. Ook zij vinden het niet prettig om met dit soort feiten geconfronteerd te worden. Eenmaal thuis slaap ik een paar nachten niet goed. Nog nooit heb ik de verantwoordelijkheid zo sterk gevoeld als voorzitter van de restauratiestichting. Ik realiseer me dat ik er, als puntje bij paaltje komt, alleen voor sta, ondanks alle goede bedoelingen van de overige bestuursleden. Michel gaat naar de dokter en deze constateert geen breuken en andere beschadigingen, maar een fikse bloeduitstorting in de schedel en schouder. Rust houden, plat liggen is het devies, maar dat is niets voor Michel. Hij gaat weer aan het werk en twee weken later is hij weer bij de volgende ploeg vrijwilligers paraat in Jeantes. Overigens heeft het tot de winter geduurd voordat de gevolgen van het ongeval helemaal weg waren. Zelf neem ik me voor om in de toekomst meer op te letten en meer aandacht te vragen voor de noodzakelijke veiligheidsvoorzieningen. Het enthousiasme om er weer een vol jaar tegenaan te gaan is op dit moment bij mij voor de eerste keer weg. De achtergevel van de toren nog aanpakken in de loop van het jaar schuif ik weg. Voor het behoud van de schilderingen is dit niet noodzakelijk. We zien wel. Zonder professionele steigerbouwers zal ik het in ieder geval niet doen.
Met Pasen zitten we er weer met een hele ploeg. Buiten de reeds bekenden Michel Frank en ik zijn John, Andre en Jan bij de club en hebben we Jacqueline, Bertie en de moeder van Bertie bij ons voor de catering. Uithakken en voegen is het devies, evenals lekker eten en drinken. Ook dit jaar zal weer blijken dat er nog mensen zijn die voor een goede maaltijd en een prettig gezelschap bereid zijn en weekend hard te werken.
Het weekend van 29 april wordt gevoegd met Michel en ik, aangevuld met Cor en Peter. De kwaliteiten van Peter als voeger blijken overduidelijk. Om 6 uur staan Peter en ik op zondag al op de steiger en er worden heel wat meters gemaakt. Ook dit weekend zijn weer voldoende dames aanwezig voor de verzorging te weten Jacqueline, Bertie en Marleen.
Op vrijdag 5 mei zijn we weer paraat. Dit keer worden Michel en ik aangevuld met Ton, Ed, Jacques en Jos. Allemaal oude bekenden. Ook Felix Flos is aanwezig om de ramen in te meten. Dit weekend moeten we het stellen zonder vrouwen, dus dat worden frikadellen en uit eten.
Op 5 mei komen Piet Satijn met Roos en twee van zijn studievrienden met hun echtgenoten de werkzaamheden bekijken, bespreken en beoordelen, ook omdat op vrijdagmorgen Tjebbes en Boreas nog aanwezig zijn. De werkzaamheden worden enthousiast goedgekeurd. Tijdens de rondleiding worden we nog aangesproken door Hans Suasso, de neef van de vroegere pastoor. Hij beklaagd zich over het feit dat het door hem ontworpen dagaltaar door mij is vernield en eist verantwoording. Satijn belooft de zaak te bekijken en met Suasso de zaak te bespreken. De discussie kan de sfeer echter niet bederven en voorlopig lijkt hiermee de zaak afgedaan. Dan worden we door Piet uitgenodigd voor het avondeten te Burelles. Bij het eten blijkt dat hij een verrassing voor ons in petto heeft. Ter gelegenheid van het feit dat hij met Roos op deze dag 15 jaar het leven deelt zal het eten en de drank voor zijn rekening zijn. De wijn vloeit rijkelijk en na het diner wordt er nog stevig doorgegaan in de salle de féte. Het was een memorabele gebeurtenis, zeker in het licht van wat een maand later zou gebeuren.
Op zaterdagmorgen heb ik een moeilijke dag. Een gigantische kater zit naast mijn bed te wachten en op de steiger gaat mijn maag en mijn hoofd op een vreemde manier heen en weer door het bukken bij het voegen maar vooral door de alcohol van de vrijdagavond. De productie van die dag ligt duidelijk onder het gemiddelde maar ook dat behoort tot de inmiddels bekende rituelen in Jeantes.
Op deze zaterdag vertrekken wij omstreeks 4 uur naar huis. Als we net weg zijn komt Harry Verkoelen nog in Jeantes aan. Wat is er gebeurd. Van Ed had Harry begrepen dat wij dat weekend in Jeantes zouden zijn en hij wilde ons verrassen met een goed stuk Limburgse vlaai. Hij vertrekt om half twaalf in Limburg en komt onderweg tot de ontdekking dat hij niet de routebeschrijving bij zich heeft. Maar hij is al eens geweest, dus het zal wel geen probleem zijn. Nou, hij heeft volgens mij heel Noord-
Dan komt het weekend van 25 mei. Wij zijn met 8 man om te voegen, en verder Felix Flos met zijn dochter Nanda om de voorzetramen te plaatsen voor de ramen van Eijck en Jacqueline, Dorith en Wilma zijn weer paraat om de inwendige mens te verzorgen. Bij de voegers is de “bende van Schimmert” weer present te weten Jeu, Giel, Jos, Marc en Jules en verder Jos Smits Jo Knubben en ik. Het weekend zal uitgroeien tot een gezonde competitie van de hoogste productie per team en per man en natuurlijk maakt het achteraf niet uit wie wint. Zelden hebben we een weekend zo een lol gehad. Tijdens deze dagen worden er in Jeantes eieren met data onder de kippen gevonden, worden luidruchtige kippen met speciebollen bekogeld, worden de vreemdste capriolen uitgehaald maar worden ook de meeste meters gemaakt.
Felix heeft met Nanda ook een goed weekend en de voorzetramen staan na 2 dagen op de goede plaats. Daarmee zijn de ramen beschermd als Jeantes zijn jaarlijks zomerfeest houdt.
Ik ben ondertussen mijn inzinking te boven en voorzichtig kijk ik weer naar de mogelijkheden om toch ook nog de achtergevel van de toren aan te pakken. Ik zal nog eens contact opnemen met Martin Smeets, de steigerbouwer.
In de volgende week ontvangt het bestuur van de stichting een aangetekend schrijven van Hans Suasso waarin hij het bestuur aansprakelijk stelt voor het vernietigen van zijn geestelijke eigendom, het oude dagaltaar van de kerk, maar aangezien wij gehandeld hebben volgens de door de Franse overheid goedgekeurde plannen besluiten we deze brief voor kennisgeving aan te nemen en naast ons neer te leggen. Met Piet Satijn bespreek ik dat we de fries van het nieuwe altaar het best kunnen laten uitvoeren door de Nederlandse kunstenares Inge Behling, die reeds 20 jaar in Jeantes een atelier heeft en hij gaat van harte akkoord. Zij heeft zich met een voorstel gepresenteerd en dit voorstel past uitstekend bij de visie van Satijn.
Tijdens het pinksterweekend van 3 juni zijn Michel en ik weer eens met zijn tweeën en vinden we de rust om alle achtergebleven karweitjes op te knappen zoals het bijmaken van het voegwerk op maaiveldniveau, het maken van de putdeksels op de hemelafvoerputten, het verwijderen van algen op de muren, het aanbrengen van de ontbrekende vloertegels het aanbrengen van de glasbrokken rond de schilderingen en het repareren van de binnenmuren in de toren. Wij worden ook uitgenodigd op het eten door Rob en Inge Behling, en daar horen we vele verhalen over de geschiedenis van Jeantes. Het verre verleden en de verhalen over pastoor Suasso, de inwoners van Jeantes en verder alles wat ter tafel komt. Ik ben er van overtuigd dat zij een dik boek zouden kunnen schrijven over de bewogen geschiedenis van dit dorp. Inge is als kunstenares verknocht aan de bodem waarop ze werkt, de kleuren van de omgeving en de aantrekkingskracht van de ondergrond die zij sterk aanvoelt. Volgens haar zijn er niet voor niets zoveel mensen en met name kunstenaars die zich aangetrokken voelen tot dit stukje Frankrijk. Zij is zelfs van mening dat ik en de vele vrijwilligers daarom naar hier komen. Ik weet het niet en ik zou zelf zeker niet zover durven gaan, maar gezellig was het wel, die avond. Wij hebben die avond ook besproken dat de fries van het nieuwe altaar door haar kan worden uitgevoerd, mits het verdere ontwerp past binnen de mogelijkheden.
5 juni 1995
Op zondagavond 4juni keren we terug naar huis om op pinkstermaandag te genieten van een vrije dag om bij te komen. Maar dan krijg ik het bericht van het plotseling overlijden van Piet Satijn. Hij is op maandag 5 juni aan een hartstilstand overleden. Ik ervaar het bericht als een verschrikkelijke schok. In '78 ben ik bij zijn bureau in dienst getreden en bijna alles wat ik sinds die tijd heb geleerd op mijn vakgebied heb ik aan hem te danken. Al die jaren hebben we intensief samengewerkt en niet alleen zijn ideeën over architectuur en restauratie, maar ook zijn visie op het leven hebben mijn leven gevormd. Hij was niet alleen mijn baas ( wat hij overigens al 6 jaar niet meer was ) maar vooral mijn mentor, mijn collega in de werken die we samen deden, en ook mijn vriend. Vooral de laatste jaren in Jeantes was hij mijn steun en toeverlaat. Hij was geïnteresseerd , leefde mee in mijn ups-
Even ben ik uit het veld geslagen, maar dan ga ik al snel met nieuwe energie voort, want het werk moet worden afgemaakt, nu zeker. Ik bel met de steigerbouwer en op 24 juni ben ik met Martin Smeets op weg naar Jeantes om de situatie te bekijken. Tijdens de lunch in Burelles, waar anders, zegt hij toe dat Stauder Smeets als sponsoring de steiger aan de achterkant van de toren voor zijn rekening zal nemen. Nu staan de wegen open voor het afmaken van het werk.
Voor het werk aan de ramen worden afspraken gemaakt in de vakantie en een paar weken na de vakantie zal de steiger worden gebouwd en daarvoor wordt weer een team vrijwilligers gecharterd.
Zomer 1995
Eind juli gaan Jacqueline en ik samen met de familie Flos, bestaande uit Felix, vrouw Agnes, dochter Nanda en vriend Niels en verder oude bekende Willem de Wit naar Jeantes om de slechte ramen te vervangen en voor te bereiden voor de nieuwe glas in lood ramen. De glas in lood ramen zullen later moeten worden aangebracht omdat eerst Satijn met Daan Wildschut de ramen zou ontwerpen. Maar Wildschut sterft in april, en dan vinden de eerste contacten plaats met Pieter Defeche. Maar dan sterft Satijn. Defeche wil wel meedenken maar liever niet concreet meewerken aan de ramen. Daarom worden de glas in lood ramen voorlopig geparkeerd.
Met het team zullen we nu de ramen en brugijzers slopen en deze vervangen door gefigureerd gehard glas met bronzen brugijzers en het stucwerk binnen en het voegwerk buiten herstellen. Binnen 4 dagen zijn alle ramen op de plaats. De ramen hebben voorzieningen waardoor de glas in lood ramen later museaal kunnen worden opgesteld aan de binnenzijde voor deze ramen.
Op vrijdag 18 augustus sta ik voor 6 uur al aan de grens in Eijsden waar we met de vrachtauto met steigermateriaal en 5 medewerkers en vrijwilligers vertrekken voor het bouwen van de steiger aan de achterzijde van de toren. Voor de avond moet de steiger gereed staan voor de vrijwilligers die op zaterdag komen voegen. Dat lukt en ik kan ook nog afspreken met een paar steigerbouwers dat ze een zaterdag terugkomen om de steiger aan de achtergevel af te breken en aan de voorzijde op te bouwen om het noodzakelijke herstelwerk aan de topgevel aan de voorzijde nog uit te voeren. Zij bieden aan om dit als vrijwilligers te komen doen. Het behoeft geen betoog dat ze zich op het gemak voelden in Jeantes. Met name Harry van Gemert vond dit een prima afwisseling van het standaard werk en hem zullen we dan ook later terugzien. Op zaterdag komt de nieuwe ploeg. Allemaal oude bekenden, Ed, Jacques,Ton Peter, Jos en Jo en aangevuld met mijn collega Alex. Ook Jacqueline en Wilma zijn weer van de partij. Al snel begint iedereen in de hitte voegwerk uit te krabben en dat is afzien bij dertig graden. De burgemeester begint frisdrank aan te slepen en dat is ook wel nodig. Tegen het middaguur komt Felix met zijn andere dochter Chantal, om nog een paar kleinigheden aan de ramen af te werken. Na een uur is hij klaar maar hij wil graag blijven. Even later staat hij ook driftig te krabben. Chantal wordt aan het specie maken gezet. Het blijkt dat Felix zijn dochter heeft belooft mee uit te gaan eten in Burelles en ik moet zeggen dat ze hun portie meer dan verdiend hebben.
Op zondagmiddag is het karwei weer geklaard en de steiger is al weer voor een gedeelte afgebroken. Iedereen keert weer tevreden huiswaarts.
Op 9 september gaan Michel en ik de resterende schilderwerken afmaken binnen in de kerk. De wanden achter in de kerk zijn nu zover droog dat ze kunnen worden geschilderd en verder lopen we de beschadigingen van de kerk nog na. Nu hoeven we alleen nog de dagkanten van de ramen worden geschilderd bij de nieuwe glas in lood ramen wanneer bekend is welke kleur deze ramen krijgen. Dus dat wordt 1996.
Op 29 september komt Harry met Emil de steiger afbreken en weer opbouwen. Wij staan met 5 vrijwilligers gereed om mee te helpen en de reparatiewerken aan de gevel uit te voeren. Mijn collega Jules heeft dit keer een andere ploeg uit Schimmert meegenomen n.l. Leon Jac en Lei die na dit weekend spijt hebben dat ze niet eerder zijn meegeweest. Tijdens de werkzaamheden aan de steiger is het gelukkig nog droog gebleven maar als we aan de reparatiewerken beginnen gaat het regenen. Dat is zeer ongunstig voor het voegwerk. Wij treffen tot zaterdagavond voorbereidingen voor zondag. Als we het algendodend middel op de gevel willen aanbrengen blijkt dat de adviseur ons het verkeerde middel heeft ingepakt en dat het een schoonmaakmiddel is. Maar we kunnen niet anders en maken de gevel dan maar schoon met een afwasmiddel.
Het is echter jammer en ik vraag Roland of de gemeente de volgende week niet een algendoder kan aanbrengen op de topgevel want dat is toch eigenlijk wel nodig. Dit blijkt echter niet te kunnen want er is niemand bij de gemeente die zo hoog durft. Op zondag regent het nog steeds en we proberen met wat hulpmiddelen toch wat voegwerk uit te voeren. In de loop van de ochtend klaart het op en als we weer huiswaarts gaan zijn die werken die we van pan waren uit te voeren toch geklaard. Een week later komt de steigerbouwer de steiger afbreken en dan zijn de werkzaamheden voor 95 afgerond.
Najaar 1995
Begin oktober breng ik nog een werkbezoek met een paar vertegenwoordigers van de gemeente Maastricht en zij bieden spontaan aan om het volgende jaar als vrijwilliger mee te gaan als er nog werkzaamheden zijn.
Dan schiet me de vraag van de burgemeester te binnen om ook het voegwerk van de entreepoort van de mairie te vernieuwen en ontstaat het idee om dat met de voorgevel van de mairie in 96 nog uit te voeren.
In 1996 moeten dan nog worden uitgevoerd:
-
-
-
-
De heropening van de kerk kan plaatsvinden op 4 oktober 1996, tevens als start van het honderdste geboortejaar van Charles Eijck in 1997 en daarom wordt er een commissie gevormd bestaande uit Kiek Cremers, Joos Vollbergh en ik om deze opening voor te bereiden.
Op 15 november worden we uitgenodigd voor een vergadering in Jeantes en tevens voor een eerste gesprek over de heropening. Iedereen is er weer, de Sous-
Na de vergadering bespreken we nog de heropening en als we niet oppassen komen er minstens 10 Franse sprekers die allemaal hun zegje moeten doen. Kiek is heel duidelijk en eist een beperkt aantal sprekers met een beperkte spreektijd. We zullen over het programma en de sprekers een vervolggesprek hebben in het voorjaar 1996.
Ik bespreek met de burgemeester mijn plan om de mairie aan te pakken in het voorjaar en hij is erg enthousiast en belooft dat de gemeente voor ons gaat koken. Daarmee gaan we de winter in en zullen in het voorjaar de draad weer oppakken.
Ondertussen wordt er door de stichting Charles Eijck naarstig gezocht naar een opvolger voor Piet Satijn als voorzitter voor de stichting. Rob Brouwers, mededirecteur bij bureau Satijn en opvolger van Satijn in meerdere opzichten binnen en buiten het bureau, wordt bereid gevonden om de taak op zich te nemen met name naar de opening van Jeantes toe en de activiteiten in relatie tot het honderdste geboortejaar van Eijck. Ik heb Rob inmiddels gepolst om het ontwerp van de nieuwe glas in lood ramen in Jeantes te overwegen en hij is inmiddels mentaal al in ieder geval met de zaak bezig. Ik zie dit als de enige manier om nog nieuwe ramen in de kerk te krijgen voor de opening oktober 1996.
1996 Voorbereiding uitvoering en officiële opening op 4 oktober.
In januari regel ik tijdens een studiereis naar Ierland over natuursteen de gedenksteen voor de opening met William Slotboom van de Corbeel.
Verder bespreek ik met Rob Brouwers de mogelijkheid om de ontwerpen voor de nieuwe glas in lood ramen in de kerk zo spoedig mogelijk ter hand te nemen.
Met Kiek Creemers worden de voorbereidingen voor de opening verder uitgewerkt.
Op 22 februari komt er weer een tussenstand bij omroep Limburg. Dat betekent tevens weer een versnelling in de ontwikkeling.
Met de burgemeester van Jeantes wordt de afspraak gemaakt op 17 april om met Gissinger de ontwerpen van de ramen te bespreken en tevens de opening verder te bespreken. Met atelier Flos worden de mogelijkheden en de planning van de nieuwe ramen besproken. Wij moeten immers naar Jeantes toe met de ontwerpen en enkele mallen schaal 1:1.
Rob Brouwers, inmiddels bezig als nieuwe voorzitter van de stichting Charles Eijck, is volop aan de slag gegaan om de ontwerpen voor de nieuwe glas in lood ramen te realiseren. En dan zijn de eerste ontwerpen van de ramen er. Met Pieter Defeche worden de ontwerpen besproken om te kijken of ze de toets der kritiek kunnen doorstaan. Met enkele aanwijzingen en correcties worden ze door Rob verder uitgewerkt in een definitief ontwerp en maakt Flos enkele mallen op schaal.
Op 17 april reis ik met Rob , Kiek en Joos naar Jeantes. Daar aangekomen worden we opgewacht door de burgemeester, Gissinger en cure Pery. 4 ontwerpen worden goedgekeurd, 2 dienen een weinig aangepast te worden en het herdenkingsraam wordt afgekeurd. De pastoor wil een liturgische invulling van dit raam. Het zal moeilijk worden om in abstracte vorm de wensen van de pastoor en Gissinger in te vullen. Er wordt een afspraak gemaakt op 29 april om de aangepaste ontwerpen te bespreken. We zijn dan toch aanwezig voor de vervolgwerkzaamheden aan de kerk en de mairie.
De opening komt nu ook in een definitieve vorm. De conceptuitnodigingen worden besproken en de namen van de officiële gasten passeren de revue. Ik pleit er voor dat het met name ook een feest wordt voor de vrijwilligers en de bevolking van Jeantes en niet alleen een culturele manifestatie in relatie tot het werk van Eijck.
Kiek gaat met alle beschikbare gegevens verder aan de slag.
26 april 1996
Vele vrijwilligers hebben weer gehoor gegeven aan de oproep om naar Jeantes te komen. Op 26 april 's middags komen Jo en ik aan om de steiger te bouwen rondom de poort van de cour van de mairie. Onze dames installeren zich weer in de zaal om de voorbereidingen te treffen voor de maaltijden. Ik heb inmiddels al van de burgemeester begrepen dat het koken door de gemeente geen haalbare kaart is, maar hij en zijn vrouw gaan geregeld met onze dames naar de hypermarche om de nodige inkopen te doen op rekening van de gemeente en de manden worden rijkelijk gevuld met spijs en drank. Weldra volgen de andere deelnemers en op zaterdagmorgen krioelt het van de deelnemers op de cour.
Sander, Ger, Jo, en Maria zijn nieuwelingen maar de anderen als Michel, Bertie, Peter, Jos en Wilma Jac, Lei, Giel, Jeu, Jos en Jules zijn oude bekenden. Iedereen is onmiddellijk volop aan de slag en we hebben het gevoel of we nog geen week uit Jeantes zijn weggeweest.
We gaan tot laat in de avond door en vele meters zijn al gerealiseerd als we aan een welverdiende maaltijd beginnen. De drank wordt ook goed aangesproken en als om half drie alle bier en wijn op is wordt nog een fles “witte wijn” oftewel jonge jenever gevonden en soldaat gemaakt. Om 7 uur is echter weer iedereen uit de veren en op 30 april zijn de poort, de muurtjes en de voorgevel van de mairie klaar.
Intussen heeft Michel het ontbrekende binnenschilderwerk van de kerk ter hand genomen en hebben we nog wat onderhoud uitgevoerd aan de buitenzijde van de kerk.
Op 29 april komt Gissinger kijken naar de nieuwe ontwerpen van de twee glas in lood ramen in de noordgevel samen met de nieuwe architecte des batiments de France. De ramen worden goedgekeurd en de burgemeester trakteert op champagne met taart, ook voor alle vrijwilligers. Nu moet alleen het herdenkingsraam nog worden uitgewerkt.
